Çek nedir? Mal alımı ya da hizmet alımı yapan tacirlerin sıkça kullandığı bir ödeme aracıdır ve tacirin bankasına ödeme emri verdiği özel bir belgedir. Kişinin bir başka kişiye olan borcunun ödenmesi konusunda çalıştığı bankasına verdiği ödeme emrini belgeleyen çek, özellikle büyük meblağlar konu olduğunda daha sık kullanılır.
Her ne kadar kredi kartının yaygınlaşmasıyla birlikte çek kullanımı biraz daha azalsa da şekil şartları ve kanunların koruyucu hükümleri nedeniyle halen yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ticari ve iş hayatında büyük bir öneme sahip olan çek kullanımı ve çek ile ilgili detayların doğru şekilde bilinmesi, yaşanacak olumsuzlukların önüne geçmek için önemlidir. İş hayatında sıklıkla kullanılan çekler, mal ve hizmet alımı yapanların ödemelerini belirli bir tarihe ertelemeleri ve kolay ödemelerini sağlayan ve yasal olarak düzenlenen bir belgedir.
Çek Nasıl Düzenlenir?
Çek düzenlenirken, geçerli olabilmesi için belirli kuralların uygulanmış olması gerekir. Aksi durumda çek geçerli olmaz. Çek üzerinde düzeltme yapabilecek tek kişi, düzenleyen kişidir. Çek düzenlenirken dikkat edilmesi gereken hususlar;
- Çeki düzenleyen kişinin; adı soyadı, imzası, bulunduğu şehir, vergi kimlik numarası çekin üzerinde yazılı olmalıdır.
- Çekin düzenlendiği tarih çekin üzerinde yazılı olmalıdır.
- Çekin adına düzenlendiği lehtarın ismi çekte yazılı olmalıdır
- Ödenecek tutar, çek üzerinden ilgili kısma yazı ile yazılmalıdır.
- Yapılacak değişikliklerin yanına keşidecinin (düzenleyen kişi) imzası bulunmalıdır.
Çek Defteri Nasıl Alınır?
Çek defteri almak isteyen kişi ve/veya şirketler çalıştıkları bankalara başvuru yaparlar ve bankalarda yapılan incelemeler sonucunda uygun görülen tacire çek defteri verilir. Ticarete başlayan il insanları tarafından daha çok kullanılan çek, tacirin çalıştığı bankadan yazılı talep ile alabildiği ve yasal olarak düzenlenen özel bir belgedir.
Bankanın uygun gördüğü kişilere çek defteri vermesi için ilk önemli faktör tacirin her alanda güvenilir olmasıdır ve tacirlerden şu belgeler istenir;
- Çek isteyen tacirin ikametgâh belgesi
- Çek kullanıcısına ait olan kimlik belgesi
- Çek kullanıcısının sabıka kaydı
Bu belgeler istenerek kişinin başvurusu incelenir ve uygun görülmesi halinde çek defteri verilerek kullanıma açılır.
Kimler Çek Defteri Alabilir?
Çek defteri almak, banka ile çalışan ve ticari sicili temiz olan tacirler için oldukça basit bir uygulamadır. Bankada hesabı olan ve bankayla çalışan tacirin, iş hacmine göre çek alması mümkündür. Çek almak için başvuru yapan herkesin başvuru formu ve ticari ilişkileri incelenerek çek verilir.
Çek Hesabı Nedir?
Çek defteri, bankalar tarafından bastırılır ve müşterilerin kullanımına sunulur. Bu defterin her sayfasında hesap numarası, çek hesabının bulunduğu banka, hesap sahibinin vergi numarası ve çekin düzenlendiği tarih gibi bilgiler yer alır. Bu deftere verileri giren hesaba cari hesap denir.
Çek Vadesi Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Çek kullanıcıları tarafından en çok önemli olan konulardan biri de çek vadesinin hesaplanması işlemleridir. Çek ödemeler ticari hayatımızda halen yaygın olarak görülmekle birlikte genelde tek seferlik çek ile borcun tamamı ödenmez. Ödemeler, farklı vadelere yayılmış çok sayıda çek ile yapılır ve bu çeklerin vadesi düzenli değilse ve çek tutarları arasında fark varsa ortalama çek vadesi hesaplanması yoluna gidilir.
Yazılan bir çekin ortalama vadesi ve tarihinin hesaplanmasında, şu usul uygulanır;
- Çekinin ortalama vadesi: Çekin birinci vadesi tutarla çarpılır, ikinci vade tutarla çarpılır, üçüncü vade tutarla çarpılır ve en son çarpımlar toplanarak toplam tutar ortaya çıkartılır.
- Ortalama çek vade tarihi hesaplama: Bordro tarihi çek tutarı ile toplanır ve bu toplam çek ortalama vadesine bölünür
Bu hesaplama yöntemi, çok sayıda çek borcu olduğunda ciddi bir zaman kaybına yol açabilir.
Vadesi Gelen Çek Nasıl Tahsil Edilir?
Vadesi gelen çek, tahsilat işlemi için bankaya teslim edilir. Ardından banka tahsilat istenen çeki, banka genel müdürlüğüne iletir. Bankacılık sistemine çek’in girişi yapılır. Çekin vadesi geldiği zaman takas sistemi kullanılarak karşı hesabın müsait olup olmamasına göre tahsilat işlemi gerçekleştirilir.
Çek Cirolama Nedir?
Çek cirolama; ticari hayatta sıklıkla kullanılan bir usuldür ve çek evrakı üzerindeki alacağın bir başkasına devredilmesi demektir.
Örneğin, bir tacirin satın aldığı mal ve hizmet karşısında nakit ödeme yapmak yerine çek verecekse, bunu kendi çek defterinden çek yazarak verebildiği gibi, bir başka müşterisinden aldığı çeki ciro yaparak vermesi de mümkündür. Yani; bir başkasından aldığınız ve size yazılan çekin haklarının bir başkasına devredilmesine çek cirolama denir.
Çek Cirolama Nasıl Yapılır?
Çek cirolamak, son derece kolaydır. Bir başkasından aldığınız ve kullanım hakkı sizde olan çekin, arkasına bir takım yazı yazılarak bir başkasına verilmesi çek cirolama olarak ifade edilir. Çek sahibi, müşterisinden almış olduğunuz çekin arkasına imza atarak ve ödeyiniz, ifadesini yazarak bir başkasına verebilir.
Bu işleme ciro denir ve çek üzerindeki tutar ciro yoluyla bir başka kişiye aktarılır. Ciro ile çeki alan firma çeki bankaya teslim edecek ve ödemeyi bekleyecektir.
